Lato astronomiczne jest jedną z czterech pór roku, które są zdefiniowane przez pozycję
Ziemi na jej orbicie wokół Słońca. Wraz z początkiem lata Słońce przechodzi przez punkt
przesilenia letniego i wstępuje w znak Raka. W przypadku półkuli północnej zazwyczaj
przypada to na 20 lub 21 czerwca, kiedy Słońce osiąga swoje najwyższe położenie na niebie i
dzień jest wówczas najdłuższy.
- W tym roku astronomiczne lato rozpoczyna się 21 czerwca o godzinie 16:58 według czasu środkowoeuropejskiego letniego - mówi dr Krzysztof Bartoszek.
Lato kalendarzowe zaczyna się zawsze 22 czerwca. Jest to termin stały każdego roku. Ta
data przyjęła się zwyczajowo i jak widać różni się nieznacznie od terminu początku lata
astronomicznego.
Lato meteorologiczne rozpoczyna się każdego roku 1 czerwca a kończy 31 sierpnia. To
wynik ustaleń meteorologów i klimatologów, którzy dzielą rok na 4 sezony (wiosna, lato,
jesień, zima). Jest to wygodne przy porównywaniu warunków pogodowych w różnych
częściach roku. W naszym klimacie najwyższą w ciągu roku średnią miesięczną temperaturę
powietrza notuje się najczęściej w lipcu, jednakże w pojedynczych latach może ona wystąpić
w sąsiednich miesiącach.
Lato termiczne to jedna z termicznych pór roku, które wyróżniają klimatolodzy w
odniesieniu do ustalonych progów temperatury powietrza. Za pomocą prostych wzorów
można wyznaczać ich początek – w przypadku lata termicznego jest to okres ze średnią
dobową temperaturą powietrza powyżej 15°C. Przejście temperatury przez ten próg w danym
roku zwykle przypada na inny dzień niż w latach poprzednich.
Lato fenologiczne – w danym roku wyznacza się je na podstawie określonych pojawów (faz)
u wybranych gatunków roślin, zwanych gatunkami wskaźnikowymi. W naszej strefie
klimatycznej wyróżniamy:
wczesne lato – jest to okres przejściowy pomiędzy wiosną a pełnią lata.
Charakterystycznym zjawiskiem dla tego okresu w Polsce jest zakwitanie robinii
akacjowej (Robinia pseudoacacia L.) i bzu czarnego (Sambucus nigra). To również
okres zakwitania zbóż ozimych: żyta (Secale cereale) i pszenicy (Triticum aestivum),
a także roślin zielnych, np. dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum).
Fenologiczne wczesne lato częściowo pokrywa się z początkiem termicznego lata, gdy
średnia temperatura dobowa zaczyna przekraczać już próg 15°C.
lato (pełne lato) rozpoczyna się kwitnieniem lipy drobnolistnej (Tilia cordata). Jest
to okres z najwyższymi średnimi temperaturami dobowymi, wyraźnie
przekraczającymi próg 15°C.
późne lato obejmuje zwykle sierpień i początek września. Rozpoczynają się wtedy
żniwa zbóż, dojrzewają też owoce wczesnych odmian jabłoni domowej (Malus
domestica) i gruszy pospolitej (Pyrus communis). Ponadto dojrzewa bez czarny
(Sambucus nigra). Jest to ostatnia część termicznego lata z malejącymi z dnia na dzień
średnimi temperaturami dobowymi powietrza, zbliżającymi się do progu 15°C.
dr Krzysztof Bartoszek – adiunkt w Katedrze Hydrologii i Klimatologii Instytutu Nauk o
Ziemi i Środowisku UMCS. Prowadzi badania naukowe z zakresu meteorologii synoptycznej
oraz klimatologii. Jest autorem/współautorem artykułów naukowych, publikowanych m.in. w czasopiśmie International Journal of Climatology oraz Atmospheric Research. Pełni m.in. funkcję
sekretarza czasopisma Przegląd Geofizyczny, jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego
Towarzystwa Geofizycznego, a także Komisji Agrometeorologii i Klimatologii Stosowanej
Polskiej Akademii Nauk, Oddział w Lublinie.
