Rozmowa z Marcinem Łunkiewiczem - producentem, strategiem metaverse i pionierem Visual Reality (technologią wirtualnej rzeczywistości) w Europie. Jest także założycielem www.mimo.ooo, zespołu zajmującego się tworzeniem, produkcją i dystrybucją projektów kreatywnych i enterprise w technologii XR/Metaverse. Produkuje także treści video w technologii synthetic media, używając sztucznej inteligencji do ich generowania. Jego animowany film „Piotruś i Wilk” zdobył Oscara.
W jakim kierunku zmierza nasza cywilizacja? Nadeszła właśnie czwarta fala przełomu technologicznego...
- Na wstępie przyznam, że choć moje palce fruwają po klawiaturze, nie jestem tu sam. Mam ze sobą nieocenionego partnera - GPT-4, model językowy stworzony przez OpenAI. Ten niesamowity sojusz człowieka i sztucznej inteligencji pozwala mi przedstawić różnorodne, pełne wiedzy treści. Chociaż GPT-4 dostarcza mi nieskończonej ilości informacji i czasem pomaga sformułować myśli, to jednak kierunek rozmowy zawsze zależy ode mnie. Wybieram temat, decyduję o tonie i tempie, podczas gdy mój cyfrowy kompan wspiera mnie w tej twórczej podróży. Dzisiaj we trójkę przedyskutujemy czwartą rewolucję przemysłową - fenomen, który z mojej perspektywy nie jest już częścią odległej przyszłości, ale stał się naszą teraźniejszością. Sztuczna inteligencja, automatyzacja, cyfryzacja - wszystko to wpływa na nasz świat w najróżniejszy sposób. A my, próbując nadążyć za tym dynamicznie zmieniającym się krajobrazem, staramy się zrozumieć, jak najlepiej dostosować się do nowych realiów. Zacznijmy jednak od początku: pierwsza rewolucja przemysłowa miała miejsce w drugiej połowie XVIII wieku. Zaczęła się w Wielkiej Brytanii i później rozprzestrzeniła się na inne części Europy i Ameryki Północnej. Główne zmiany obejmowały użycie nowych źródeł energii, takich jak węgiel i para wodna, rozwój maszyn, takich jak krosno mechaniczne i silnik parowy, oraz rozwój nowych metod transportu, takich jak parowce i kolej. Przyniosła też wiele wyzwań: złe warunki pracy, dysproporcje społeczne i problemy środowiskowe. Druga rewolucja rozpoczęła się około połowy XIX wieku. W tym czasie nastąpił dalszy rozwój technologii przemysłowej, w dużej mierze napędzany postępem w dziedzinie nauki i inżynierii. Następnie nastąpiła trzecia rewolucja, zwana cyfrową, która trwa do dziś. To przejście od przemysłu opartego na technologii analogowej, mechanicznej i elektronicznej do technologii opartej na cyfrowych technologiach informacyjnych i komunikacyjnych. Wydaje się jednak, że obecnie jesteśmy na progu Czwartej Rewolucji Przemysłowej, w ramach której powstają nowe technologie, takie jak sztuczna inteligencja (AI), Internet rzeczy (IoT), nanotechnologia, biotechnologia, robotyka, blockchain, druk 3D, rozszerzona i wirtualna rzeczywistość. Skupię się na XR, czyli Extended Reality, który obejmuje wszelkiego rodzaju technologie wirtualnej rzeczywistości (VR), rzeczywistości rozszerzonej (AR). Łączą one światy wirtualne i fizyczne. W przypadku VR (Virtual Reality) użytkownik jest zanurzony w całkowicie wirtualnym środowisku. Gogle VR „blokują” cały rzeczywisty świat i zastępują go wirtualnym. W AR z kolei (Augmented Reality) użytkownik widzi rzeczywisty świat, ale z dodatkowymi, wirtualnymi elementami dodawanymi do niego. Przykłady to gry jak Pokemon Go lub narzędzia jak Ikea Place, które pozwala na wyświetlanie mebli Ikea w domu użytkownika.
Jak zmieni się nasz świat?
- W edukacji VR i AR mogą przekształcić tradycyjne metody nauczania, umożliwiając uczniom interakcję z materiałem edukacyjnym na całkiem nowym poziomie. Na przykład, zamiast czytać o piramidach w Egipcie, uczniowie mogą "odwiedzić" je wirtualnie i doświadczyć ich skali i struktury z bliska. Możliwe jest również przeprowadzanie symulacji i eksperymentów, które mogłyby być niebezpieczne lub niemożliwe do przeprowadzenia w rzeczywistym świecie.
W medycynie VR i AR mogą pomóc w szkoleniu lekarzy, umożliwiając im przeprowadzanie skomplikowanych procedur chirurgicznych w bezpiecznym, symulowanym środowisku. Dodatkowo, te technologie są wykorzystywane w terapii, np. w leczeniu fobii czy rehabilitacji po urazach.
AR jest coraz częściej wykorzystywana do udoskonalenia procesów produkcyjnych, na przykład przez pokazywanie pracownikom krok po kroku, jak zmontować część maszyny. VR natomiast jest stosowana do szkolenia pracowników w bezpiecznych warunkach, symulując niebezpieczne sytuacje. VR jest oczywiście znana z jej zastosowania w grach komputerowych, umożliwiając graczom zanurzenie się w całkowicie interaktywne, trójwymiarowe środowiska. Ale to nie tylko gry - filmy, koncerty, wirtualne podróże - wszystko to jest możliwe dzięki VR.
Technologii w ramach I4 jest cała masa. To m.in. Sztuczna Inteligencja (AI), która umożliwia komputerom "uczenie się" i wykonywanie zadań, które wcześniej wymagały ludzkiego umysłu. Internet Rzeczy (IoT) to koncepcja, która polega na połączeniu przedmiotów codziennego użytku z internetem, dzięki czemu te przedmioty mogą wysyłać i odbierać dane.
Podsumowując, Czwarta Rewolucja Industrialna przynosi ze sobą ogromne możliwości, ale także wiele wyzwań. To m.in. kwestie związane z prywatnością i bezpieczeństwem danych, etycznym wykorzystaniem technologii AI, a także potencjalnym wpływem automatyzacji na rynek pracy.
Co się teraz dzieje w świecie technologii ?
Kluczowym sformułowaniem w tej dziedzinie jest GAFAM, czyli akronim utworzony z pierwszych liter nazw pięciu największych amerykańskich korporacji technologicznych: Google, Apple, Facebook, Amazon i Microsoft i to GAFAM jest motorem napędowym tych zmian. Google jest liderem w dziedzinie sztucznej inteligencji (AI), w szczególności w rozwoju głębokiego uczenia się. Google Brain i Google DeepMind są jednymi z czołowych zespołów badawczych w tej dziedzinie. Google również rozwija autonomiczne pojazdy poprzez Waymo, a także oferuje usługi chmurowe dla przedsiębiorstw. Apple koncentruje się na integracji AI z urządzeniami użytkowników, w tym iPhone, iPad i Mac. Ich inteligentny asystent, Siri, jest jednym z najbardziej znanych na świecie. Apple inwestuje również w technologie AR (Augmented Reality) i pokazało miesiąc temu swoje pierwsze gogle XR - Apple Vision Pro, rozważa wejście na rynek autonomicznych pojazdów.
Facebook (Meta) jest na czele rozwoju metaverse - wizji zintegrowanej rzeczywistości wirtualnej i rozszerzonej. Inwestują oni również w AI, zwłaszcza w kontekście analizy danych i personalizacji treści. Oprócz tego, Facebook rozwija technologie XR poprzez Oculus, ich markę sprzętu XR.
Amazon jest liderem w dziedzinie chmury obliczeniowej dzięki usłudze Amazon Web Services (AWS). Również rozwijają AI, w szczególności dla usług związanych z handlem, takich jak rekomendacje produktów. Amazon Echo i Alexa są popularnymi przykładami wykorzystania AI w domu. Microsoft oferuje usługi chmurowe za pomocą Azure, a także koncentruje się na AI i rozszerzonej rzeczywistości (AR). Ich produkt, HoloLens, to zestaw gogli AR przeznaczonych do zastosowań komercyjnych i przemysłowych. Ponadto Microsoft rozwija technologie AI do analizy danych i automatyzacji procesów biznesowych. Wszystkie te firmy inwestują również w technologie takie jak sieci 5G, Internet Rzeczy (IoT) i blockchain, które jak są kluczowymi elementami czwartej rewolucji przemysłowej. Oczywiście nie należy zapominać o stosunkowo nowych korporacjach jak Tesla, czy korporacjach chińskich. W zasadzie cały świat dziś jest zaangażowany w budowę i zastosowania tych technologii.
Co to w ogóle jest Metaverse?
Termin "Metaverse" jest połączeniem słów "meta", co w greckim oznacza "poza" i "wszechświat". Ten termin został po raz pierwszy użyty w 1992 roku w powieści science-fiction Neala Stephensona "Snow Crash", gdzie Metaverse był wirtualnym światem rzeczywistości alternatywnej, dostępnym dla użytkowników poprzez awatary. Obecnie definicji Metaverse używa się dla dwóch zjawisk. W pierwszym ujęciu, Metaverse to skoordynowany system wirtualnych światów 3D, które są nawzajem połączone i tworzą jeden spójny cyfrowy wszechświat. W tej wersji Metaverse, użytkownicy mogą poruszać się między różnymi środowiskami, zachowując swoje tożsamości i atrybuty. Ta definicja jest najbliższa pierwotnemu użyciu terminu w "Snow Crash”. W szerszym ujęciu, Metaverse to nie tylko światy 3D i VR, ale połączenie różnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, rzeczywistość rozszerzona (AR), rzeczywistość wirtualna (VR), Internet Rzeczy (IoT) i inni. W tym ujęciu, Metaverse to zintegrowane i spójne doświadczenie cyfrowe, które przeplata się z rzeczywistością fizyczną na różne sposoby i umożliwia płynne poruszanie się między różnymi środowiskami i platformami.
Jak to się odbije na naszym życiu?
Nie do końca możemy to dziś określić. Pewne jest, że czwarta rewolucja przemysłowa (4IR) ma potencjał, aby przekształcić wiele aspektów naszego codziennego życia. Podam przykłady. Sztuczna inteligencja może personalizować proces nauczania, dostarczając zadania dostosowane do poziomu i stylu nauki każdego ucznia. Rzeczywistość rozszerzona (AR) może być używana do nauki anatomii, umożliwiając studentom medycyny "rozłożenie" wirtualnego ciała człowieka na części. VR może umożliwić np. naukę jazdy samochodem, zanim faktycznie siądzie się za kierownicą. Kursy online z AI mogą umożliwić naukę w dowolnym tempie, dostosowując tempo do indywidualnych potrzeb ucznia. To nie wszystko. Sztuczna inteligencja może pomóc w monitorowaniu pacjentów z przewlekłymi chorobami, na przykład cukrzycą, analizując dane z monitorów ciśnienia krwi i poziomu cukru we krwi. Za pomocą telemedycyny lekarze mogą monitorować stan pacjenta na odległość. Technologie AR mogą pomóc lekarzom i pielęgniarkom w procedurach medycznych, pokazując im nałożone na ciało pacjenta obrazy układu krwionośnego lub innych struktur. To również rewolucja w przemyśle i produkcji. Druk 3D umożliwia szybkie prototypowanie i produkcję na żądanie, zmniejszając potrzebę dużej ilości magazynów. Robotyka może zautomatyzować zadania, które są niebezpieczne dla ludzi, takie jak prace na wysokościach lub w warunkach ekstremalnych. Rozwój technologii takich jak Metaverse może umożliwić nowe formy interakcji społecznej, gdzie ludzie mogą spotykać się i współdziałać w wirtualnych przestrzeniach. Sztuczna inteligencja może pomóc w tłumaczeniu języków w czasie rzeczywistym. Można tak dlugo wymieniać...
Czy mamy się czego obawiać?
Tak jak każda duża zmiana, może prowadzić do niepewności i obaw. Z jednej strony, innowacje technologiczne mogą prowadzić do znacznych korzyści, takich jak poprawa opieki zdrowotnej, dostęp do lepszej edukacji, zwiększona efektywność w produkcji, oraz możliwości lepszego zarządzania zasobami naturalnymi i ochrony środowiska.
Z drugiej strony automatyzacja i robotyzacja mogą prowadzić do utraty miejsc pracy, zwłaszcza w niektórych sektorach. Również prywatność i bezpieczeństwo danych mogą być zagrożone. Innym ważnym aspektem jest wpływ na nierówności społeczne. Technologia może potencjalnie zwiększyć nierówności, jeżeli tylko pewna grupa ludzi ma do niej dostęp, lub potrafi z niej korzystać. Pomimo tych zagrożeń, nie powinniśmy patrzeć na technologię jako na coś, czego powinniśmy się bać. Zamiast tego, powinniśmy starać się zrozumieć te zmiany, adaptować do nich, i kształtować je w taki sposób, aby były jak najkorzystniejsze dla wszystkich.
Jak się zmieni nasz styl życia i od kiedy to zaczniemy odczuwać?
Nasze życie już się zmieniło w wielu aspektach za sprawą czwartej rewolucji przemysłowej, a zmiany te będą się pogłębiać. Wymienię tylko niektóre. Wielu z nas już pracuje zdalnie, a narzędzia do pracy zdalnej, takie jak Zoom czy Slack, stały się codziennością. Wraz z rozwojem sztucznej inteligencji i automatyzacji, więcej zawodów może zostać zautomatyzowanych. Będziemy musieli ciągle się szkolić, aby nadążać za tymi zmianami. Możemy spodziewać się tych zmian w najbliższej dekadzie.
Edukacja - od 2020 roku, z powodu pandemii, edukacja online stała się normą, nie wyjątkiem. Korzystanie z platform edukacyjnych, takich jak Google Classroom czy Zoom, stało się codziennością dla wielu uczniów i nauczycieli. Technologie takie jak rzeczywistość rozszerzona (AR) i rzeczywistość wirtualna (VR) mogą stać się powszechne w edukacji, co pozwoli na bardziej interaktywne i immersyjne doświadczenia edukacyjne. Prognozy sugerują, że te technologie będą coraz bardziej powszechne w ciągu najbliższych 5 do 10 lat.
Zakupy i konsumpcja. Wiele sklepów oferuje teraz opcje dostawy na następny dzień lub nawet tego samego dnia. Będziemy coraz częściej korzystać z technologii do personalizacji naszych doświadczeń zakupowych, na przykład przez używanie AI do sugerowania produktów, które mogą nam się podobać.
Komunikacja. Media społecznościowe, takie jak Facebook, Instagram, czy Twitter, są teraz głównym środkiem komunikacji i źródłem informacji dla wielu osób. Nie tylko utrzymujemy kontakty ze znajomymi i rodziną, ale także dowiadujemy się o aktualnościach, bierzemy udział w społecznościach zainteresowań i korzystamy z platform do sieciowania zawodowego, jak LinkedIn. Metaverse, czyli wirtualny świat współdzielony może stać się popularnym miejscem spotkań i komunikacji. Choć wciąż jest to koncepcja relatywnie nowa, wielkie firmy takie jak Meta i Apple już inwestują w tę technologię, więc możemy oczekiwać znaczących zmian w tej dziedzinie w ciągu najbliższych 5 lat.
Opieka zdrowotna. Telemedycyna stała się powszechna w czasie pandemii COVID-19. Coraz więcej osób korzysta z konsultacji lekarskich online i zamawia leki przez internet. Zaawansowane technologie, takie jak precyzyjna medycyna, terapie genowe i diagnostyka wspomagana AI, mogą znacznie poprawić standardy opieki zdrowotnej. Te zmiany są już widoczne, ale w pełni ich doświadczymy prawdopodobnie w ciągu najbliższych 10 do 20 lat.
Dokąd to wszystko zmierza, jaka będzie przyszłość ludzkości?
Coraz częściej obserwujemy, jak urządzenia cyfrowe stają się integralną częścią naszego dnia, a postęp w dziedzinie augmentacji ciała, sztucznej inteligencji, internetu rzeczy czy biotechnologii zapowiada przyszłość, w której technologia będzie miała jeszcze większy wpływ na nasze życie . Tradycyjne miejsca pracy mogą zniknąć zastąpione przez AI i automatyzację, ale z drugiej strony powstaną nowe sektory gospodarki i profesje, które obecnie mogą wydawać nam się nie do wyobrażenia. Technologia ma potencjał do zwiększania nierówności społecznych, jeśli dostęp do niej będzie nierównomiernie rozłożony, ale jednocześnie może służyć jako narzędzie do walki z tymi nierównościami, ułatwiając dostęp do edukacji, zasobów i informacji. Z punktu widzenia środowiska, czwarta rewolucja przemysłowa ma szansę dostarczyć narzędzi, które pozwolą na lepsze monitorowanie i zarządzanie naszym wpływem na planetę. Postęp w dziedzinie biotechnologii, medycyny precyzyjnej i sztucznej inteligencji ma potencjał do znacznej poprawy naszego zdrowia i długowieczności. Jesteśmy świadkami rewolucji w leczeniu chorób, które dotychczas były trudne do pokonania. Kiedy patrzymy jeszcze dalej, na horyzoncie pojawia się wizja podróży kosmicznych i kolonizacji innych planet. Już teraz obserwujemy, jak firmy takie jak SpaceX pracują nad misjami na Marsa. Podsumowując, mimo że przyszłość jest niepewna i pełna niespodzianek, obecne trendy sugerują, że czwarta rewolucja przemysłowa ma potencjał do radykalnej zmiany naszej rzeczywistości.
Marcin Łunkiewicz - producent treści filmowych, działa na rynku od 2000 roku. Krótkie filmy i reklamy, które produkował i współprodukował, zdobyły ponad dwadzieścia nagród na festiwalach polskich i międzynarodowych, w tym Oskara film animowany „Piotruś i WIlk”. Od 2015 zajmuje się technologiami immersyjnymi i sztuczną inteligencją. Wyprodukował pierwszy na świecie serial w technologii CinematicVR „Para nie do pary” z Magdaleną Różczką i Pawłem Małaszyńskim w rolach głównych. We współpracy z DiscoveryVR i Martyną Wojciechowską wyprodukował „Kobietę na krańcu świata VR”. Wraz z TR Warszawa oraz instytutem Adama Mickiewicza wyprodukował „G.E.N VR” - 90-minutowe fabularne doświadczenie VR w reżyserii Grzegorza Jarzyny. Z prelekcjami dotyczącymi czwartej rewolucji przemysłowej, rynku XR/Metaverse oraz narracji w VR wystąpił na prelekcjach m.in. w Warszawie, Wiedniu, Londynie, Paryżu, Brukseli, Katowicach, Tallinie, Jokohamie, Kioto, Osace, Oslo, Nowym Jorku.
